Sociaaltherapie in Moskou

Donderdag 4 februari stond er in NRC Handelsblad een opmerkelijke reportage van Rusland-correspondent Michel Krielaars, ‘“Besmettelijk” en in gestichten weggestopt’. Dit ging over Toermalijn en zijn directeur Remco van der Plaat, een Nederlander die met zijn Russische vrouw verschillende heilpedagogische en sociaaltherapeutische initiatieven in Rusland heeft opgezet. Bekend in Nederland is bijvoorbeeld ook de Ita Wegman Opleiding in Moskou. Eind 2003 had nr. 72 van ‘De Verbinding’, het periodiek van het voormalig Heilpedagogisch Verbond, een speciale uitgave met als thema ‘Rusland’ (zie: ‘Verbinding december 2003’). Daarin werd onder meer het volgende vermeld:

‘De overkoepelende organisatie in Moskou is de Lemniscaat stichting. Hieronder valt Toermalijn, een dagcentrum voor twintig jongeren met vier werkplaatsen. Twee maal per week draait er ook een schoolgroep met kinderen van zeven tot negen jaar.

Het tweede project is de Ita Wegman Opleiding, voor heilpedagogie en sociaaltherapie. Deze opleiding werkt nauw samen met de Moskou Stad Pedagogische Universiteit. Daardoor ontvangen de studenten een erkend diploma dat hen recht geeft om te werken met verstandelijk gehandicapte kinderen en volwassenen.

Er zijn momenteel zeventien studenten. Het aantal studenten neemt ieder jaar toe. Vier jaar geleden begon de opleiding met vier personen. De Russen houden van studeren, merkt studiebegeleider Remco van der Plaat op. “Het risico is dat de studenten na de opleiding niet in de antroposofische zorg terecht komen. Dat voorkomen we door ze ook in de praktijk te laten werken.” Met resultaat. Bijna alle studenten gaan na hun afstuderen in de heilpedagogie of sociaaltherapie aan de slag.’

Uit een interview in hetzelfde nummer met Remco van der Plaat komen we nog het volgende te weten:

‘Het werken met mensen met een verstandelijke beperking staat niet in hoog aanzien in de Russische samenleving. De salarissen zijn laag, zo’n 100 euro per maand. “De laagst betaalde medewerkers van de metro, als schoonmakers en toezichthouders bij de roltrap, verdienen meer.” Het zijn idealisten, meent Remco. Ondanks de lage betalingen hebben de antroposofische gehandicaptenorganisaties geen problemen om aan medewerkers te komen vanwege het bestaan van de Ita Wegman Opleiding (IWO). “Van degenen die in Moskou in de heilpedagogie werken, volgden ongeveer tachtig procent geheel of gedeeltelijk deze opleiding. Het is de basis voor de ontwikkeling van het heilpedagogisch werk in Moskou en ook in andere plaatsen in Rusland.” Zonder opgeleide medewerkers, geen hoogwaardig heilpedagogisch werk, dat gezien mag worden en zichzelf kan verdedigen als dat nodig is, vindt Remco. “Door de samenwerking van de IWO met de universiteit, krijgen de studenten ook de reguliere vakken. Ze zijn zich veel bewuster van de plaats van de heilpedagogie in het hele veld. Bovendien kunnen ze als volwaardige en professionele gesprekspartner optreden in het contact met de overheid en andere instellingen.”’

Ook Michel Krielaars in NRC Handelsblad heeft het hierover:

‘Inmiddels heeft Toermalijn ook een opleiding tot sociaal therapeut opgezet aan de Moskouse Pedagogische Universiteit en bouwt ze samen met andere particuliere instellingen een speciaal dorp in de buurt van Smolensk, Schone Bronnen genaamd. “Daar kunnen volwassen verstandelijke gehandicapten onder begeleiding gaan wonen als hun ouders zijn overleden en er niemand meer is om voor ze te zorgen”, zegt Van der Plaat. “Hun verblijf kan worden gefinancierd met de 234 euro die ze per maand als invaliditeitsuitkering krijgen.” (...)

In een belendend hokje zit directeur Rudolf Grigorjan, een voormalig chemicus, over de verbouwingsplannen van het dagverblijf gebogen. “Het schiet niet op”, zegt hij. “Want het gemeentebestuur wil ook andere instellingen op de ruimte laten intekenen en een competitie uitschrijven, terwijl de wet dat verbiedt. Als we pech hebben, moeten we straks nog plaatsmaken voor een sportorganisatie.”’