De Complementaire beeldvormende bespreking

Zorgboerderij Urtica de Vijfsprong is de bekende therapeutische leef-werkgemeenschap in Vorden, Gelderland.
Dagelijks komen er zo’n veertig hulp- en zorgvragers plus medewerkers. Zowel voor de behandeling en zorg aan mensen met een psychiatrische problematiek als aan mensen met een verstandelijke beperking. Er wordt intensief samengewerkt met externe antroposofische partners, zoals de Bernard Lievegoed Kliniek voor psychiatrie in Bilthoven en antroposofisch therapeuticum De Rozenhof in Zutphen.

Hoe dat in zijn werk gaat, beschrijven huisarts Karel Freeve, psychiater Wilfried Minne en Vijfsprong-directeur Ed Taylor in een sympathiek, bij Pentagon uitgegeven boekje, ‘De beeldvormende bespreking. Complementaire diagnostiek in de psychiatrie'. De flaptekst vermeldt:

‘Al meer dan vijftien jaar wordt er in enkele psychiatrische instellingen gewerkt met de beeldvormende bespreking, een aanvulling op de reguliere psychiatrische diagnostiek. Deze methode gaat uit van het observeren van de hulpvrager en het bespreken van de observaties. In deze beeldvormende bespreking staan de kwaliteiten van de elementen aarde, water, lucht en vuur centraal.
Deze publicatie is in eerste plaats bedoeld voor de direct betrokkenen: de psychiatrische cliënten. Maar ook collegae psychiaters, artsen, therapeuten en medewerkers in zorginstellingen zullen bij het lezen van deze publicatie enthousiast raken voor de complementaire gezichtspunten, waarmee gewerkt wordt.’

Op zulke manier werken met beelden is een typische methode voor de antroposofische gezondheidszorg. Ook om inzicht te krijgen in wat een cliënt of patiënt nodig heeft. Wanneer je het juiste, bij de cliënt passende beeld gevonden hebt, weet je ook wat je te doen staat. Want dat volgt bijna op natuurlijke wijze uit het beeld.

In dit boekje wordt dit beschreven in een kleine zeventig bladzijden, die enerzijds een casus weergeven, en anderzijds de gedachten daarachter. Daarbij is een geheel aan de fantasie ontsproten voorbeeld van een beeldvormende bespreking gemaakt, want de gebruikte beelden zijn niet ontleend aan een van de vele gehouden beeldvormende besprekingen.
In afwisseling daarmee staan er tussendoor steeds beschouwelijke stukjes tekst, over de mens in ontwikkeling, over de elementen, over de elementen in het geheugen en in de organen, over de therapeutische attitude en over beeldvorming en reguliere diagnostiek. Die geven inzicht in datgene waar in de verschillende stadia van de beeldvormende bespreking naar gezocht wordt.

Dat blijkt een heel proces te zijn, wat de aanwezigen gemeenschappelijk gaan. Bij de ‘Start van de bespreking (de beeldvorming 1)’ wordt beschreven dat op de vierde zaterdag van de maand van heinde en verre alle direct betrokkenen naar de Vijfsprong komen. Ook de hulpvrager komt binnen en neemt plaats in de kring. Om beurten klinken de beelden die de medewerkers van hem hebben. Zo staan ook in het boekje elf verschillende uitspraken over één persoon weergegeven. Hoe zijn die bij elkaar te brengen?

De verschillende fasen in het besprekingsproces komen aan bod: de voorbereiding die iedereen thuis heeft gedaan, het gezamenlijk maken van een ‘schilderij’, het zich afvragen waar men eigenlijk mee bezig is en daaruit voortvloeiend die moeilijk te beschrijven processen van het komen tot een diagnose en het bepalen van de behandeling.
Ik heb het boekje met veel plezier gelezen, een heleboel herkenning leverde het op, maar ook nieuwe elementen, dingen die ik me niet zo bewust was. Er zijn ook vragen gewekt, wat moeilijk anders kan bij zo’n thema.
Het proces is mooi beschreven; het is hoe dan ook heel goed dat dit een keer is gedaan.

Michel Gastkemper

Karel Freeve, Wilfried Minne en Ed Taylor (red.): ‘De beeldvormende bespreking. Complementaire diagnostiek in de psychiatrie’, Pentagon 2009, € 12,50