Nascholing ‘Binnenste buiten... en andersom’ voor kunstzinnig therapeuten beeldend

Nascholing ‘Binnenste buiten... en andersom’ voor kunstzinnig therapeuten beeldend, Hogeschool Leiden, najaar 2010

Expressieve technieken: beelden op de weg naar binnen

Deze cursus is bedoeld om het gaan van een eigen weg naar binnen mogelijk te maken door middel van expressief werken. We werken met houtskool en acrylverf. Vertrekkend vanuit oer-bewegingen wordt ruimte gemaakt voor het gaan van een individueel proces. Het doel is authenticiteit, en contact maken met de innerlijke beeldenwereld die zichtbaar wordt in het werk. Omdat mensen op verschillende niveaus naast elkaar kunnen werken, is deze cursus ook geschikt als verdiepingscursus voor mensen die al nascholingscursussen expressieve technieken hebben gevolgd.

Cursusinhoud

Soms kun je als kunstzinnig therapeut de gewaarwording hebben dat de oefeningen die je aanbiedt minder werkzaam zijn dan je had gehoopt; en een van de redenen hiervoor kan zijn dat de cliënt te ‘vol’ zit met emoties, zodat hij eigenlijk niet voldoende kan profiteren van wat wordt aangereikt. Soms moet er eerst iets ‘uit’ voordat er weer echt iets ‘in’ kan. Anders gezegd: soms kan expressief werken de weg vrijmaken voor de voornamelijk impressieve werkzaamheid van de klassieke kunstzinnig therapeutische materialen, technieken en oefeningen.

Expressief werken biedt de cliënt de gelegenheid om gestalte te geven aan wat hem innerlijk bezighoudt, en de thema's te doorleven die hierin tot uitdrukking komen. Hierdoor kan de problematiek die (mede) tot zijn hulpvraag heeft geleid, worden geactualiseerd. En de beweging (bewogenheid) die hierdoor ontstaat, kan een noodzakelijke voorwaarde zijn om verandering mogelijk te maken.

Als de beweging eenmaal is ontstaan, dan blijkt de cliënt zelf vaak de weg te kennen die tot verandering of transformatie leidt. Dit doet denken aan de loop van een waterstroom; als de bron eenmaal is vrijgemaakt, dan vindt het water zijn weg zelf. Vooral als de therapeut de cliënt in dit proces voldoende steun en vertrouwen geeft.

Wij vinden het zinvol als je als kunstzinnig therapeut expressieve oefeningen kunt inzetten naast de meer impressief gerichte oefeningen, op het moment dat dit dienstbaar is aan de weg die de cliënt te gaan heeft. Juist omdat het onze ervaring is dat een combinatie van impressief en expressief gerichte oefeningen vaak goed aansluit bij wat cliënten vandaag de dag vragen, willen we met deze cursus bijdragen aan het realiseren van deze mogelijkheid.

Doelgroep en doelen

In deze cursus kunnen kunstzinnig therapeuten beeldend de werking van expressieve technieken aan den lijven ervaren.
Dit dient een tweeledig doel:
– Persoonlijke ontwikkeling. Het vrij maken van de innerlijke beeldtaal, en het kunnen doorleven van de thema’s die hierin gestalte aannemen.
– Het leren kennen van de kwaliteiten en werkingen van de diverse soorten oefeningen en de indicaties/contra-indicaties voor expressieve technieken als (deel van) een kunstzinnig therapeutisch behandeltraject. Hierbij hoort ook het kunnen plaatsen van deze technieken binnen het kader van de kunstzinnige therapie en het antroposofische mens- en wereldbeeld dat hieraan ten grondslag ligt.

Inhoud en werkwijze

Elke bijeenkomst vormen bewegingsoefeningen en grote bewegingsstudies in houtskool de voorbereiding op het schilderen. Er wordt in het begin veel met ogen dicht gewerkt, en met twee handen tegelijk.

Aanvankelijk wordt bij het tekenen en schilderen gewerkt vanuit oerbewegingen zoals rond, recht, lemniscaat spiraal enz. Deze oerbewegingen hebben elk verschillende kwaliteiten, en actualiseren verschillende aspecten van de menselijke binnenwereld. Deze oerbewegingen worden gaandeweg drager van persoonlijke beelden, en de bijbehorende ervaringswereld. Hieruit ontstaan themaopdrachten waarin iedere deelnemer in groeiende vrijheid zijn innerlijke beelden ‘door laat stromen’ in zijn werk.

Naast de nabesprekingen van de lessen en de twee dagdelen inhoudelijke overdracht/uitwisseling zijn er één of twee werkbesprekingen. Cursisten selecteren zelf het werk dat ze willen bespreken. Er wordt hierbij gekeken naar werkwijze, beeldkwaliteit en wat er spreekt uit de diverse werken.

Deelnamebewijs

Er wordt een bewijs van deelname uitgereikt. Degenen die expressieve technieken daadwerkelijk willen gaan inzetten in hun werk, dienen hiervoor een certificaat te halen door deze cursus af te sluiten met een werkstuk dat wordt beoordeeld. Dit in verband met de verantwoordelijkheid, deze sterk werkzame expressieve technieken voldoende verantwoord toe te kunnen passen. Dit werkstuk bevat een reeks beeldend werk, en beroepsspecifieke verwerkingsopdrachten.

Ter voorbereiding wordt de deelnemers aangeraden om de hoofdstukken 1 en 3 (deel I) en hoofdstuk 6 (deel 11) te lezen uit het boek: Aardschok/Bliksemflits. Twintigste eeuwse schilderkunst – een verkenning van grensgebieden (1999) Zeist, Indigo. Auteur Wil Uitgeest.

Verder De spirituele bronnen van de kunst (1993) Zeist, Vrij Geestesleven. Auteur: Rudolf Steiner. Hierbij gaat het in dit verband met name om het onderscheid impressionisme/expressionisme dat Steiner in dit boek maakt.

Plaats: Hogeschool Leiden, Zernikedreef 11, 2333 CK Leiden
Data en tijd: vrijdagen 10 en 24 september, 8 en 22 oktober, 5 november, van 9.30 tot 16.30 uur
Kosten: € 525 inclusief koffie/thee en lunch
Inschrijven: vóór 22 augustus via de website www.hsleiden.nl/posthbo-kt/aanbodnascholing
Informatie: Alice Kurpershoek, (071) 51 88 710 of e-mail: kurpershoek.a@hsleiden.nl
Docenten: Mw Marthe van Wilpe. Kunstenaar en freelance docent tekenen en schilderen. Gespecialiseerd in expressieve technieken. Marthe geeft de kunstzinnige lessen.
Mw. Drs. Wil Uitgeest. Kunstzinnig therapeut, docente aan de Hogeschool Leiden en auteur. WiI verzorgt twee dagdelen inhoudelijke overdracht en uitwisseling.